Soykırım ve Sömürgecilik Arasındaki Gerilimde Hatırlama Kültürü

Abstract

Almanya’nın hatırlama kültürü 1980’lerde şekillendi ve Shoah’yı hatırlamaya odaklıdır. Bu biçimlenme yakın zamanda sömürgeciliği sürece dâhil etme girişimiyle ilk bakışta sorunsuz gözükse de yine de bazı ilginç gerilimleri beraberinde getirdi. Bu gerilimler ise soykırım ve sömürgecilik arasındaki farktan kaynaklanmaktadır. Eğer makbul söylemden ayrılmak istenmiyorsa soykırıma yönelik ahlaki ve siyasi tutumda hiçbir muğlaklık yoktur. Buna karşın Jürgen Osterhammel’in isimlendirdiği gibi sömürgecilik “muazzam muğlaklık”1 ifade eden bir olgudur. Hafıza siyaseti açısından sömürgecilik ve soykırım birbirlerine yakınlaştırıldığında farklı değerlendirmelerden kaynaklı yeni gerilimler oluşmaktadır. Bu durumda ya sömürgecilik kavramında belirsizliği giderme cazibesine kapılma ya da soykırım kavramında “muğlaklık” girdabına sürüklenme tehlikesi ortaya çıkmaktadır. Bahsedilen bu ikili gerilim, Almanya’daki ve Ruanda’daki durumlar karşılaştırılarak analiz edilecektir.