0092 Obraz Bitwa pod Orszą – propaganda dworska czy epos rycerski?

Abstract

'Bitwa pod Orszą', znajdująca się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, jest zabytkiem malarstwa tablicowego (1525–1535) i ma ogromne znaczenie dla studiów wojskowości, a także badań z zakresu historii sztuki, kultury materialnej, życia codziennego oraz historii elit politycznych i wojskowych Europy Środkowo-Wschodniej doby renesansu. W artykule zostały opisane sposoby wykorzystania przez elity ruskie i litewsko-polskie materialnych i intelektualnych produktów kultury rycerskiej, a także kwestia dokumentalnej i propagandowej roli narracji wizualnej. Po opublikowaniu prac Davida Freedberga i Petera Burke'a konieczność odtworzenia kontekstu powstawania, funkcjonowania i recepcji obrazów stała się oczywista. Daniel Arras znacznie poszerzył środki metodologiczne tego kierunku badań. Nadal jednak istnieje wiele zabytków, których kontekst historyczny i społeczny albo nie jest zbadany, albo został zbadany niedostatecznie. Często powoduje to ich błędną interpretację, mimo iż zajmują ważne miejsce w kulturze. Bitwa pod Orszą jest z tego punktu widzenia spektakularnym przykładem.