0122 Miejsce pamięci – pomnik – anty-pomnik

Artystyczne strategie upamiętniania na terenie krakowskiego Podgórza

Abstract

Krakowska dzielnica Podgórze w ostatnich latach doczekała się w przestrzeni publicznej kilku realizacji, które odnoszą się do pamięci miejsca. Do monumentlanego, wzniesionego w latach sześćdziesiątych przez Witolda Cęckiewicza pomnika z terenu Obozu Płaszów dołączyły realizacje współczesne. Zwłaszcza Plac Bohaterów Getta i jego bezpośrednie sąsiedztwo stały się tematem dla artystów i projektantów, którzy wykonali tutaj realizacje związane dyskursywnie z paradygmatem anty-monumentalizmu i post-pamięci (Puryfikacja Mateusza Okońskiego, 10 metrów sześciennych zimowego powietrza Krakowa Łukasza Skąpskiego, aranżacja placu w formie krzeseł autorstwa pracowni Lewicki i Łatak). Realizacje te często postronnym widzom i przypadkowym przechodniom, a nawet mieszkańcom dzielnicy niewiele mówią o historii i wydarzeniach, które w zamyśle autorów mają upamiętniać. Czy, lokując się świadomie na granicy widzialnego, to jest na granicy tego, co postrzegane jest jako sztuka, prace te spełniają swoje kommemoratywne założenie? Czy nadmiar niewidzialnego zamieni się kiedyś w widzialne? Te pytania są punktem wyjścia nie tylko do przedstawienia wyżej wymienionych realizacji na tle analogicznych działań w sztuce współczesnej ostatnich dwóch dekad, lecz także do zarysowania szerszej refleksji o monumentalnym i anty-monumentalnym upamiętnianiu w sztuce po Zagładzie.